(DESTEKTEN YOKSUN KALMA VE CİSMANİ ZARAR TAZMİNAT HESABI YÖNÜNDEN)
Bilindiği üzere ölüm veya yaralama sonucunu doğuran trafik kazalarında ölen kişinin mirasçıları yönünden destekten yoksun kalma, yaralanan kişiler yönünden ise cismani zarar (beden tamlığının ihlali) nedeniyle tazminat hakkı doğmaktadır. Tazminat talebinin sigorta şirketinden talep usulü, tarafların kusur durumları, zamanaşımı süreleri vesair hususların yanında tazminat hesabında poliçe tarihinin de göz önüne alınması gerekmektedir. Nitekim diğer tüm hususların usul hükümlerine uygun olarak incelenmesi neticesinde bilirkişilerden önce kusur ve varsa maluliyet raporları da alındıktan sonra nihayet hesap bilirkişisi tarafından düzenlenen raporda poliçe tarihi göz önüne alınmaksızın yapılacak hesaplama hak kaybına yol açacaktır.
Trafik kazalarında yapılacak maddi tazminat hesabı için dikkat edilmesi gereken tarih Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları’nın yürürlüğe girdiği 01/06/2015 tarihidir. Genel şartların C.10 maddesi ile 12/8/2003 tarihli ve 25197 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları yürürlükten kaldırılmıştır. Yeni genel şartlar C.11. maddesine göre genel şartlar yürürlük tarihi olan 01.06.2015 tarihinden sonra akdedilmiş sözleşmelere uygulanacaktır. Bu nedenle eski genel şartların, yeni genel şartların yürürlük tarihinden sonra düzenlenen poliçelerde uygulanma imkânı bulunmamaktadır.
Yeni genel şartlar uyarınca dava konusu trafik kazasında 01/06/2015 tarihinden sonra imza edilen bir poliçe söz konusu ise burada aktüeryal yöntemle hesaplama yapılması gerekmekle birlikte şayet eski genel şartların uygulanacağı yani 01/06/2015 tarihinden önce imza edilen bir poliçe söz konusu ise burada progresif rant yöntemiyle hesaplama yapılması gerekmektedir. Bu husus dikkate alınmaksızın yapılacak bir hesaplama hukuka aykırı olacak, hükmün hukuka aykırı bu hesaplamaya dayanması durumunda ise bu kez istinaf yahut temyiz incelemesinde kararın bozulması riski doğabilecektir.
Yargıtay 01/06/2015 tarihinden önce imza edilen bir poliçenin söz konusu olduğu davada “…Dava dosyasında destekten yoksun kalma zararına ilişkin hesaplamalarda poliçe tarihi dikkate alındığında, Yargıtay yerleşik uygulamalarına göre malul kalanın muhtemel yaşam süreleri belirlenirken...(PMF) yaşam tablosu esas alınmalıdır. Bu bakımdan 01.06.2015 tarihinden sonra yapılan poliçeler için geçerli olan TRH sistemine göre yapılan hesaplamanın hükme esas alınarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş kararın bozulması gerekmiştir.”[1] gerekçesi ile kararın bozulmasına karar vermiştir.
Örneğin poliçe tarihinin 01/06/2015 tarihinden sonra olduğu bir trafik kazasında, ölen kişinin mirasçılarının destekten yoksun kalma tazminatı talepleri için açtıkları dava sonucunda verilen kararın dayanağı olan hesap raporunda; ölen kişinin bakiye ömür hesabı PMF mortalite tablosuna göre yapılmışsa, ölenin bilinen son maaşı bakiye ömrünün sonuna kadar %10 artırılarak ve %10 iskonto edilerek mirasçıların destek payları hesaplanmış ise bu hesap hatalı olacaktır. Zira burada Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk (Trafik) Sigortası Genel Şartları ve Yargıtay içtihatları uyarınca artık progresif rant hesabının değil, bilinen dönem yönünden progresif rant hesabında olduğu gibi gelir ve destek payı hesabının, fakat işleyecek dönem yönünden ise artık PMF değil TRH mortalite tablosunun ve aktüeryal formüllerin (annüiteler) dikkate alınarak hesaplama yapılması gerekecektir. Progresif rant tekniği ile yapılan hesaplamada kişinin PMF mortalite tablosuna göre belirlenecek muhtemel bakiye ömrü sonuna kadar gelir hesaplaması yapılırken, aktüeryal hesaplama tekniğinde ise PMF’ye göre daha uzun bakiye ömür öngören TRH tablosu göz önüne alınmakta ancak bu kez belirlenecek bakiye ömrü sonuna kadar kişinin yaşama ihtimali hesaplanarak işleyecek dönem gelir hesabı yapılacaktır. Özetle bilinen dönem hesabı yönünden bir fark olmamasına rağmen işleyecek dönem hesabı yönünden her iki hesaplama yöntemi ile yapılacak hesaplamalar arasında ciddi farklar doğabilmektedir.
Aktüeryal / progresif rant hesabı yöntemlerinin hangisinin kullanılacağı poliçe tarihine göre belirlenecek olup, trafik kazası haricindeki ölümlü yahut yaralamalı kazalarda (ör: iş kazaları) şuan yürürlükte olan mevzuat ve güncel yargı kararları uyarınca tarih farkı gözetilmeksizin progresif rant hesabının kullanılması gerekecektir.
---------------
[1] Y17HD 16/14510 – 18/1298